گفتمان شطرنج: رویارویی قائم مقامی - شورت

رویارویی دوجانبه احسان قائم مقامی - نایجل شورت
18 لغایت 22 اسفندماه 1391 - تهران

نمایی از کنفرانس مطبوعاتی این رویارویی که در روز جمعه 18 اسفندماه برگزار شد 
ا

نایجل شورت در سال 1993 نایب قهرمان شطرنج جهان شد (در فینال به کاسپاروف باخت)
وی در سال های 2006 و 2007 مربیگری تیم ملی شطرنج کشورمان را به عهده داشت
تیم ملی شطرنج ایران در زمان مربیگری وی به چندین مدال آسیایی ارزشمند دست یافت
ا

احسان قائم مقامی نخستین استاد بزرگ و قهرمان 10 دوره شطرنج ایران

قائم ‌مقامی در پاسخ به این سوال که با توجه به این که از عملکرد خود در مسابقات جام فجر راضی
نبودید آیا آمادگی کافی برای انجام این مسابقه را دارید؟ بیان کرد: مسابقات جام فجر برای من حکم
برنامه‌ آماده ‌سازی را داشت اما متاسفانه نتوانستم از عنوان قهرمانی خود دفاع کنم، هر چند که
بازیکنان خوبی نیز در جدول مسابقات حضور دشتند. البته اگر من در مسابقه جام فجر شرکت
نمی‌ کردم وقفه‌ ای به وجود می‌ آمد که لطمه جدی ‌تری را به من وارد می ‌کرد. البته در حال حاضر
آمادگی خوبی دارم و فکر می‌کنم این مسابقه به بهترین نحو برگزار شود. وی افزود: هر کاری که
شکل  می‌ گیرد حاصل یک فعالیت عمومی و دسته‌ جمعی است و در این میان باید از عوامل اجرایی
فدراسیون و حامیان این رویداد تشکر کنم و امیدوارم اصحاب رسانه کمک کنند تا رشته ‌ای غیر از فوتبال
گامی در جهت توسعه ‌ی بیشتر بردارد و با توجه به اینکه در حال حاضر شطرنج در ایران مورد اقبال عموم
قرار گرفته امیدوارم هر چه زودتر خودمان را به دایره شطرنج جهان نزدیک کنیم.
ا

از نایجل شورت به عنوان نیرومندترین استاد بزرگ قرن بیستم انگلستان یاد می کنند
وی سال هاست که در شهر آتن یونان زندگی می کند و دارای دو فرزند است
جالب این که همسر وی متخصص نمایش درمانی [Drama therapy] است!

شورت که در روزنامه های بسیاری از جمله ساندی تایمز، دیلی تلگراف، دیلی میل و گاردین ستون ویژه
داشته، از سال 2011 در New in Chess ستونی با عنوان داستانهای کوتاه (!Short Stories) بازکرده است
ا

احسان قائم مقامی درباره جذابیت ‌های این رویارویی گفت: رویارویی دو جانبه من و نایجل شورت
جنبه ‌های خیلی جالبی دارد. من 4 سال پیش یک رویارویی با آناتولی کارپوف داشتم اما با توجه به
ابتکاری که در این مسابقه وجود دارد فکر می‌کنم جاذبه ‌های زیادی برای اصحاب رسانه و علاقه ‌مندان
به شطرنج خواهد داشت چرا که بازیکنان با استفاده از زمان اضافی که برای آن‌ ها پیش‌ بینی شده
در مقابل دوربین اختصاصی مسابقه بدون استرس نظرشان را در مورد نحوه بازی و تفکری که داشتند
بیان می ‌کنند که این موضوع کمک می‌کند تا توضیحات بیشتری برای کسانی داشته باشیم
که می‌ خواهند رشته شطرنج را دنبال کنند.  همچنین من در برابر استاد خودم بازی می‌ کنم
که هدایت تیم ملی را در سال ‌های پیش بر عهده داشته و این موضوع باعث می‌شود جذابیت
بازی بالاتر برود، از سوی دیگر ما یک رویارویی دو جانبه کاملی را در جهان ثبت می‌کنیم
و من مطمئن هستم از این مسابقه نتایج خوبی نصیب شطرنج ایران خواهد شد.
ا

نایجل شورت در مصاحبه ها از جایزه 13000 دلاری این رویارویی خبر داد

نایجل شورت استاد بزرگ سرشناس انگلستان و نایب قهرمان سابق جهان درباره آمدنش به ایران و بازی
با احسان قائم ‌مقامی، گفت: من دو دلیل عمده برای انجام این کار داشتم؛ دلیل اول اینکه این ایده یک
ابتکار جدید است و باید از ایده ‌ها و ابتکارات جدید حمایت کرد. البته هر اید‌ه ‌ای موفق نمی ‌شود اما
احتمال موفقیت این ایده زیاد است و من می‌خواهم در به موفقیت رسیدن این ایده سهیم باشم و
دلیل دوم اینکه به خاطر جایزه 13 هزار دلاری که برای آن تعیین کرده‌اند به ایران آمده ‌ام.
ا

به پرچم کوتاه تر و بسیار چروکیده ی کشور انگستان توجه کنید!
ا

قرعه کشی با دست انجام شد و شورت خوش شانس این بار هم مهره سفید را انتخاب کرد!
ا

احتمالاً احسان اینجا به حریفش گفته که معنی اسمش در ایران چه می شود!
ا

مهندس مهرداد پهلوان زاده مبتکر ایده نحوه برگزاری این رویارویی است

مهرداد پهلوان زاده مبتکر و برگزار کننده این مسابقه نیز درباره نحوه به وجود آمدن و شکل گرفتن ایده
برگزاری این مسابقه اظهار کرد: همیشه این سوال برای من مطرح بوده که آیا شطرنج بدون طرفدار
و تماشاچی است و می‌ دیدم مهم ‌ترین جاذبه ‌هایی که برای بازیکنان وجود دارد، تضادی است که در
تفکرشان وجود دارد و به این فکر افتادم که می‌شود این افکار را در حین بازی به تماشاچی نشان داد و
این ایده شکل گرفت که شطرنج می‌ تواند ساکن و ثابت نباشد و بازیکن درباره آنچه در ذهنش می‌گذرد
و اینکه خودش را برنده می ‌داند یا بازنده است و از عملکرد خودش راضی است یا نه صحبت کند.
در واقع ما دوربینی در اختیارش می ‌گذاریم که تفکراتش را بلند، بلند بگوید و فکر می‌ کنم تضادهای
زیبایی به وجود خواهد آمد و علاقه ‌مندان بیشتری به این رشته جذب خواهند شد.

آبوندو سرداور مسابقه نیز درباره این مسابقه بیان کرد: قبل از هر چیز اشاره می‌ کنم که این رویداد
به قدری عجیب خواهد بود که تماشاگران زیادی را سرتاسر دنیا جذب می‌ کند. در مورد نحوه اجرای
مسابقه باید بگویم طبیعتاً بازیکنی که در مورد افکارش صحبت می‌ کند ما آن را از طریق اینترنت
و یا از طریق گوشی برای تماشاچی پخش می‌ کنیم. البته حریفش صحبت‌ های او را نمی‌ شنود.
ا

این بازی نمایشی است چرا که دور اول مسابقات لغو و به ساعت 14:30 روز شنبه موکول شد

رییس فدراسیون شطرنج در پاسخ به این سوال که آیا در اجلاس فدراسیون جهانی اجرای این ایده را در
مسابقات رسمی پیشنهاد می دهد یا نه؟ گفت: معمولاً ایده ‌های نو با اجرا و استمرار خود را اثبات میکنند.
قطعاً ایده خوبی است اما باید در مسابقات متعدد دیگری به اجرا در آید و ما کم‌ کم آن را در مسابقات
جهانی و آسیایی جا می‌ اندازیم که این موضوع نیاز به زمان دارد و باید راجع به آن بیشتر فکر شود.
ا

علت لغو دور اول خستگی نایجل شورت ناشی از تاخیر در پروازش عنوان شد
کاستو آبوندو (سمت راست) سرداور و مهرداد پهلوان زاده (سمت چپ) برگزارکننده این مسابقه هستند
محمدجعفر کامبوزیا و هادی کریمی (رئیس و دبیر فدراسیون) نیز در بین این دو قرار دارند
ا

نام این رویارویی که به صورت جالبی برگزار می شود «گفتمان شطرنج» نام گذاری شده است
ا

نایجل شورت، نایب قهرمان اسبق شطرنج جهان بیان کرد: شطرنج به ذات خودش بازی بسیار پیچیده ‌ای
است و این مسابقه را فرصتی می‌بینم تا نحوه تفکر و پیچیدگی ‌های بازی شطرنج را بیان کنم.
البته در اواخر دهه 70 و اوایل 80 میلادی یک برنامه تلویزیونی وجود داشت که یک مقدار همانند ایده ‌های
این مسابقه بود و بازیکنان راجع به بازی و تفکراتی که داشتند صحبت می‌ کردند. البته یک مقدار حالت
مصنوعی در این برنامه وجود داشت چرا که بازیکنان احساس واقعی خود را بیان نمی‌ کردند و اگر در بازی
چیزی را از قلم انداخته بودند بر روی آن سرپوش می‌گذاشتند اما من این رویایی دو جانبه را به عنوان
زمینه‌ ای برای تجربه کردن این ایده می ‌بینم و در حقیقت ترجیح می ‌دهم بازیکنان در دو اتاق جداگانه
درباره نحوه فکرشان، بازی و حرکاتی که می‌ خواهند انجام دهند آزادانه صحبت کنند
و با کمال میل این ایده را تجربه می‌ کنم.

ظاهراً این رویارویی در 4 دیدار فکری، 4 دیدار سریع و 8 دیدار بلیتس برگزار می شود.
محل برگزاری خیابان ولنجک - میدان دانشگاه - دانشگاه شهید بهشتی – دانشکده حقوق است.
خبر فوری:  سایت رسمی مسابقات آغاز به کار کرده است  اینجا

ا

رویارویی مجدد پس از 10 سال


پوستر رویارویی سال 1381 استادان بزرگ نایجل شورت و احسان قائم مقامی

درست 10 سال پیش و در بهمن 1391 (2003) بود که استاد بزرگ احسان قائم مقامی که بیشتر از یکی-دو سال از کسب عنوان استاد بزرگی اش نمی گذشت در تهران به مصاف "نایجل شورت" همتای با تجربه اش که عنوان نایب قهرمانی شطرنج جهان در سال 1993 را در کارنامه داشت، رفت و در نهایت با کسب چهار تساوی و دو شکست در مجموع با حساب 4 بر 2 نتیجه را واگذار کرد. در آن رویارویی که در شش دیدار متعارف (فکری) در محل فدراسیون شطرنج برگزار شد، "مهرداد پهلوان زاده" برگزارکننده و "مهدی عبدالرحیم" (از امارات متحده عربی) داور بودند.

 

گزارش مختصری از رویارویی سال 1381
شورت با درجه 2690 و قائم مقامی با درجه 2500

دیدار اول: شورت در مراسم قرعه کشی، پیاده سفید را از محفظه درآورد و در نتیجه در دور اول مهره سفید را در اختیار داشت. وی با پياده شاه (e4) بازى را آغاز نمود اما در سوی دیگر حریف جوان و جویای نامش با انتخاب دفاع سيسيلى، قصد و جسارت خود را در ايجاد جنگى تمام عيار آشكار ساخت. بازى در دفاع سيسیلى (شاخه نايدورف f4) به پيش رفت. هر چند برترى مختصر موجود در بازى دو بار دست به دست شد ولى در نهايت برترى بيشترى نصيب احسان قائم مقامی گرديد به طوری که مى توانست به واسطه پياده رونده اش در جناح وزير براى کسب پیروزی تلاش كند. او تنها نياز به اندكى زمان براى خنثى سازى امكانات حريف داشت اما شوربختانه در تنگى وقت بسيار شديدى قرار گرفت و در نهايت بدون این که ریسکی متحمل شود، پيشنهاد تساوى حريف را در حركت سى و سوم پذيرفت. نتیجه 0.5-0.5 مساوی
ا

در سال 1381، احسان قائم مقامی یک ماه پس از تولد بیست سالگی اش به مصاف نایجل شورت رفت

دیدار دوم: احسان قائم مقامى که در این دوره مهره سفید را در اختیار داشت مقابل حريف انگليسى خود انگليسى بازى كرد [این اصلاً اشکال ندارد، اما علی عابدی جلوی سِوشنیکوف، سِوشنیکوف بازی کرده است!] و در حالى كه بازى متعادل پيش مى رفت با انجام چند حركت حاد، سعى در كسب برترى نمود. اما بازى دقيق نايب قهرمان اسبق جهان باعث دفع حملات و به وجود آمدن برترى مختصرى براى بازيكن سياه شد. در ادامه احسان در تنگی زمان شدیدی گرفتار شد و همین موجب شد که نتواند دفاع صحیح را بیابد و در نهایت با یک پیاده کمتر بازی را واگذار کرد. نتیجه 1.5-0.5 به نفع شورت!

بد نیست نگاهی به تفسیر جالب "ريموند کين" استاد بزرگ سرشناس انگلستان از دیدار دور دوم بیاندازید. این تفسیر که در "لندن تايمز" به چاپ رسیده، ديد مبتکرانه سفید در  تلفيق شروع بازي های «رتی» و «اورانگوتان» و همچنین ایده های طرفین در نحوه گسترش سریع با وارد کردن سریع وزیر به بازی را ستوده است.

دیدار سوم: همچون دیدار اول، دو حريف بازي را در دفاع سيسيلي آغاز نمودند. اما این بار شورت در حركت ششم با انتخاب شاخه a4 بجاي f4، قصد خود را براي خنثي کردن امكانات حريف در جناح شاه آشكار ساخت ولي در حركت يازدهم احسان با قرباني كردن يك پياده در جناح وزير سعي در ایجاد امكانات در این جناح نمود و در حركت هفدهم با قرباني نمودن يك فيل و اسب، يك رخ و يك پياده گرفت و پس از دو حركت، يك پياده ديگر نيز اجباراً ستاند. در اين وضعيت سياه رخ و پنج  پياده در مقابل فيل و اسب و چهار پياده حريف داشت كه در اينجا استاد بزرگ انگليسي پيشنهاد تساوي داد و احسان پس از تفكر طولاني به اين نتيجه رسيد كه چون پياده ها در يك جناح قرار دارند امكان برد بازي براي هيچ يك از دو طرف وجود ندارد. نتیجه 2-1 به نفع شورت

دیدار چهارم: احسان با مهره سفيد حادترين شاخه شروع رتي را انتخاب نمود و در مقابل شورت جهت اجتناب از پيچيدگي ها به سرعت فيل سفيد روی خود را با اسب حريف تعويض كرد و دو پياده قرباني حريف را نپذيرفت. تا آنجا كه بازي نه تنها ازحركات شناخته شده بلكه از فرم هاي شناخته شده نيز خارج شد. در ادامه دو طرف بسيار مبتكرانه اقدام به گسترش مهرهها نمودند و در حالي كه به نظر مي رسيد احسان با يك تركيب زیبا در حرکت پانزدهم به راحتي بازي را خواهد برد، نايب قهرمان سابق جهان که اين وضعيت را قبلاً محاسبه کرده بود با ترکیبی زيباتر ورق را برگرداند. 3-1 به نفع شورت

دیدار پنجم: مجدداً بازي به دفاع سيسيلي شاخه نايدورف كشيده شد اما اين بار واريانت Be2 e5 بازي شد. شورت يكي از نوع آوري هايش در اين وضعيت را به كار گرفت و موفق شد در شروع بازي برتري قابل ملاحضه اي بدست آورد و شاه حريف را در مركز صفحه نگاه دارد تا آنجا كه احسان براي خلاصي از فشار رو به افزايش حريف مجبور به دادن يك پياده شد. اما مقاومت فوق العاده وي و يافتن تنها حركات ممكن باعث شد تا شورت كم كم مستاصل و کلافه شود و نتواند بهترين ادامه ها را بيابد و باز احسان با قرباني كردن پياده دوم امكانات عملي خوبي براي كسب تساوي بدست آورد. در نهايت هرچند قائم مقامی با تعويض فيل خود با تنها پياده حريف، نيم امتیاز به چنگ آورد اما در پايان دور پنجم نتيجه مسابقات 3.5 بر 1.5 به نفع شورت شد و که این نتیجه وی را فاتح رویارویی و دیدار ششم را دیداری تشریفاتی می کند.

دیدار ششم: احسان قائم مقامی بازي را با Nf3 آغاز نمود اما اين بار بازي به گامبي وزير تعويضي كشيده شد. دو حريف در بازي بسيار محتاط عمل نمودند و هر چند بازي از نظر اصول استراتژيك بسيار پربار بود ولي جنگ تاكتيكي خاصي صورت نگرفت و در حركت شانزده دو حريف به تساوي رضايت دادند. بدین ترتیب رویارویی دوجانبه قائم مقامی-شورت با نتيجه ٤ بر ٢ به نفع آقاي شورت پايان پذيرفت هرچند که قائم مقامی با وجود این باخت نیز 6 واحد به درجه اش افزود. 5000 دلار جایزه برنده این رویارویی بود.

 گزارش فیده از رویارویی 1381        دریافت بازی های رویارویی 1381