پیام استاد فیده دکتر مهدی دوستکام به آچمز

کار به توهین و کوچک شمردن شطرنج کشیده شده ...

پیام استاد فیده دکتر مهدی دوستکام:

جناب آقاي مهدي پور
مدير محترم سايت آچمز

با سلام

اين روزها بحث بر سر مديريت باشگاه پرسپوليس نه تنها به جنگ بين آقاي "كامبوزيا" از يك طرف و آقايان "رويانيان" و "دایي" از طرف ديگر تبديل شده بلكه به مقايسه و جنگ بين دو ورزش محبوب فكري و بدني (هر چند انديشه و قدرت بدني در هر دو ورزش نقش آفرينند) تبديل گشته است.

اين رويارویی تا جایي پيشرفته كه كار به توهين به يكديگر و كوچك شمردن شطرنج كشيده تا جایي كه جهت مقايسه اين دو ورزش (هر چند شطرنج را فراتر از ورزش – آن را آميزه اي از دانش، هنر و ورزش مي دانند) كوچكي صفحه شطرنج و بزرگي زمين فوتبال را معيار قرار مي دهند!

اين مسئله مرا بر آن داشت تا براي آگاهي هم ميهنان و به ويژه ورزش دوستان و دفاع از جايگاه والاي شطرنج مطلب زير را تهيه كنم تا در صورت صلاح ديد در سايت آچمز درج گردد.

ابتدا براي هشدار به طرفين مشاجره جملاتي از "برتراند راسل" فيلسوف شهير انگليسي نقل مي كنم:

"وقتي موضوعي را بررسي مي كنيد يا توجه شما به فلسفه اي جلب مي شود تنها چيزي كه بايد از خودتان بپرسيد اينست كه چه حقايقي در آنها است؟ هيچ وقت به خودتان اجازه ندهيد كه آنچه را دوست داريد حقيقت داشته باشد يا آنچه را كه فكر مي كنيد حقيقت بودنش براي بشر مفيد است شما را منحرف كند. فقط و تنها به اينكه واقعيت ها چه هستند نگاه كنيد. عشق ورزيدن خردمندانه و تنفر ورزيدن ابلهانه است. در اين دنيائي كه در آن ما هر روز بيشتر و بيشتر به يكديگر نزديك مي شويم بايد بياموزيم كه يكديگر را تحمل كنيم. بايد بياموزيم تا با اين واقعيت كه ديگران ممكن است حرف هایي بزنند كه به مزاج ما خوش نيايد كنار بيائيم. ما تنها در اين صورت مي توانيم با هم زندگي كنيم نه اينكه با يكديگر بميريم. آموختن اين نوع بزرگ منشي و تحمل يكديگر براي تداوم حيات بشر روي اين كره كاملاً ضروري است"

سپس براي نشان دادن دنياي بي انتهاي شطرنج (يا به قولي اقيانوسي كه هيچ كس نه ساحل آن را ديده نه ژرفاي آن را) به درج مطلبي كه سال ها پيش از يك مجله انگليسي ترجمه نمودم مي پردازم:

ا
شگفتي هاي شطرنج

درباره ارقام نجومي كه گاهي در ذهن انسان نمي گنجد بسيار شنيده ايد. اما آيا فكر مي كنيد كه چنين ارقامي را بتوان در صفحه كوچك شطرنج سراغ كرد؟ اگر باور نمي كنيد به مطلب خواندني و شگفت انگيز زير توجه كنيد:

بنابر محاسبات دو رياضيدان به نام هاي "كاسترو نيومن" و "توني بلاك برن" مجموع كلماتي كه از زمان سخن گفتن بشر بر همه زبان ها جاري شده بالغ بر 10 به توان 16 (يك و به دنبال ان 16 صفر) مي باشد.

طبق محاسبات "جفري ارچر" تعداد كلماتي كه در تمام نسخه هاي انجيل از اولين چاپ آن تا امروز آمده است اندكي بيش از رقم بالا است.

بيشتر از اين دو شمار ثانيه هایی است كه از بدو آفرينش كهكشان راه شيري كه منظومه شمسي نيز جزو آن است - پشت سر گذاشته ايم. شمار اين ثانيه ها 10 به توان 18 است.

همه اين ها در مقايسه با اجزاي اتم هاي موجود در كهكشان هاي شناخته شده (يعني الكترون ها، نوترون ها و ...) به نظر هيچ مي رسد. زيرا شمار اين اجزاي اتمي را با رقم 10 به توان 19 مي توان نشان داد.

اما اين ها كجا و جهان شگفت انگيز شطرنج كجا؟

تمام ارقام ياد شده در مقابل تعداد وتنوع واريانت هایي كه در يك بازي شطرنج و فقط پس از 40 حركت پيش مي آيد به سر سوزني نا چيز مي ماند. در واقع پس از 40 حركت در يك بازي شطرنج تعداد واريانت هاي احتمالي را با رقم 10*25 به توان 115 مي توان نشان داد يعني 25 و به دنبال آن 115 تا صفر!

شگفت آور نيست كه حتي قهرمانان بنام شطرنج نيز در مقابل تئوري هاي شروع بازي با مشكل روبرو هستند.

در خاتمه بد نيست اشاره مختصری هم به تاريخچه اين ورزش داشته باشيم.

واژه پارسي شطرنج، چترنگ مي باشد. نام ابتدایي مهره ها نيز پارسي بوده اند كه برخي از آن ها وارد زبان هاي بيگانه شده اند. بيش از 1500 سال پيش در ايران ابداع گرديده و توسط اعراب مسلمان به اروپا برده شده است. در قرون 16 و 17 مكاتب علمي شطرنج در اروپا بنيان گذاري گرديده است (براي كسب اطلاعات بيشتر به كتاب "سير شطرنج ايران در جهان" تاليف دكتر نوابي يا مقاله «گشايش پارسي» نوشته اين جانب در سايت آچمز مراجعه شود)

بازي بديع شطرنج را ورزش فكري فرهيختگان مي دانند (آن را به ژيمناستيك عالي مغز نيز تشبيه كرده اند) آلبرت اینشتين درباره لاسكر (لاسكر 27 سال قهرمان شطرنج جهان و همدوره انشتين و دكتراي رياضي داشت) مي گويد: "از افتخارات من اينست كه يك بار با امانوئل لاسكر قهرمان شطرنج جهان در كنفرانس رياضي دانان هم اطاق گرديدم."

دوستان گرامی، همواره به یاد داشته باشید که شطرنج ميراث بزرگ نياكان ما و جزئي از فرهنگ و تمدن بشري است و جايگاه رفيع آن هرگز نبايد خدشه دار شود.

با احترام      
مهدي دوستكام