رسوايي دوپينگ استادبزرگ واسيلي ايوانچوك !

  مسعود شرافتي نوشت :

رسوایی دوپینگ استاد بزرگ شطرنج

وقتی مجله هفتگی آلمان "اشپیگل" که بزرگترین دستگاه اخبار آنلاین است درباره موضعی گزارش می دهد، دیگر رسانه های اروپایی به سرعت به پیگیری خبر می پردازند. این هفته "اشپیگل" مقاله کاملی از امتناع واسیلی ایوانچوک در ارائه تست دوپینگ در المپیاد "درسدن" منتشر نموده است.

استاد بزرگ شطرنج "واسیلی ایوانچوک" از ارائه نمونه دوپینگ خود در المپیاد جهانی "درسدن" خودداری کرد و اکنون در معرض اتهام استفاده از مواد نیروزا قرار گرفته است و ممکن است به 2 سال محرومیت محکوم شود.

واسیلی ایوانچوک که یک شطرنجباز حرفه ای است، در سال 1969 "در بروژنی" اوکراین متولد شد. او در طی 20 سال گذشته مقام استاد بزرگی شطرنج را در اختیار داشته و در فهرست ریتینگ جهانی مقام سوم را دارد. مردی با موهای مشکی و چشمان خمار که دوستان شطرنجی اش به او لقب "چوکی بزرگ" داده اند. چرا؟

چون پس از هر باخت هنگام شب به جنگل می رود و برای راندن شیاطین رو به ماه فریاد می کشد.

چون در دمای زیر صفر، مسافت های کوتاهی را قدم می زند.

چون دوست دارد در اتاق های تاریک بنشیند.

چون هنگام مسابقه به جای نگاه کردن به صفحه شطرنج، به سقف خیره می شود.

چون پس از پایان یک تورنمنت سعی می کند چانه بزرگ حریف برنده را پایین بیاورد!

چون به قول قهرمان جهان ویسواناتان آناند، او در "سیاره ایوانچوک" زندگی می کند !

کسی نمی داند که در ذهن ایوانچوک چه می گذشته وقتی که در بیست و پنجم نوامبر در آخرین روز المپیاد جهانی شطرنج به گاتا کامسکی باخت.

اما آنچه مسلم است این است که، وقتی بازی او با حریف آمریکاییش تمام شد، داور از او خواست نمونه آزمایش دوپینگ را به او تحویل دهد. و او در عوض در اتاق کنفرانس طوفانی برپا کرد.

ابتدا لگدی حواله ستون لابی کرد، سپس با مشت هایش بر پیشخوان کافه تریا کوبید و سرانجام در اتاق تعویض لباس ناپدید شد. در تمام این مدت عده زیادی از مسئولین نیز به دنبالش در حرکت بودند.

هیچ کس نتوانست ایوانچوک را برای انجام آزمایش دوپینگ متقاعد کند و از آنجا که امتناع از انجام این آزمایش به منزله مثبت بودن آن است، اکنون او متهم به انجام دوپینگ بوده و ممکن است به محرومیت 2 ساله او بیانجامد.

این واقعه و احتمال احضار رسمی ایوانچوک باعث بازتاب های زیادی در دنیای شطرنج شده است. بازیکنانی که با یکدیگر پیمان دوستی بسته اند می گویند که متهم کردن هر کدام از آن ها به دوپینگ، در واقع توهین به افتخار و استعدادشان است.

نامه هایی از بازیکنان و حامیان شطرنج دریافت شده است که انگشت اتهام به سوی مسئولین تشریفات اداری دنیای شطرنج قهرمانی دراز کرده و بر این نکته اصرار دارند که دوپینگ هیچ تأثیری در شطرنج ندارد.

هر چند تلفیق شطرنج و دوپینگ ممکن است بسیار بعید به نظر برسد، اما غیرممکن نیست.

آزمایشات دارویی در تورنمنت های بین المللی شطرنج در سال 2001 انجام شد و انجمن جهانی ضد دوپینگ، شطرنج را به عنوان ورزشی با احتمال آلودگی پایین اعلام نمود و تا کنون کسی به آلودگی آن متهم نشده است.

اما این دقیقا به چه معنی است؟

ثابت شده است داروی "انابولیک استروئید" که ویژه وزنه برداران است و "ایپو" (Epo) که مخصوص دوچرخه سواران است، تأثیری در کیفیت بازی شطرنجبازان ندارد. اما وقتی یک شطرنجباز در پایان یک مسابقه تحت فشار است، ضربان نبض او می تواند به 160 بار و فشار شریانی اش تا حد 200 برسد. در این وضعیت موادی همچون "بتابلاکرها" (Beta-blocker) می تواند به بازیکن کمک کند که به مغزش آرامش دهد.

استاد بزرگ آلمانی "فلگر" که خود روان پزشک است می گوید که چون بازیکن دقیقا نمی داند این حالات چه موقع رخ می دهد، استفاده از این مواد کاملا موثر است. فلگر تأثیرات "بتابلاکر" را در مسابقه ای که در سال 1979 با "بوریس اسپاسکی" داشت بر روی خود امتحان کرد و اظهار داشت. فشار خون و نبضم متعادل شده و در بازیم کاملا تأثیر داشت.

بدون شک کافئین می تواند به بازیکن آرامش دهد. ولی این ماده دیگر در لیست مواد ممنوعه نیست. بسیاری از بازیکنان به حد افراط قهوه می نوشند. مسلما خوردن "ریتالین" (Ritalin) یا "مدافینیل" (Modafinil) که باعث افزایش توانایی تمرکز می شود، در بین شطرنجبازان اغوا کننده است.

دانش آموزان نیز در طی امتحانات از این داروها استفاده می کنند و مسئولین دوپینگ از هر دوی این مواد تست دوپینگ بعمل می آورند.

ایوانچوک که این هفته در اسپانیا بوده و تورنمنتی را در شهر "بنیدروم" فتح کرده است می گوید: چیزی که در "درسدن" اتفاق افتاد یک دیوانگی محض بود ولی این گونه درام ها در دنیای ما اتفاق می افتد.

من فقط پس از مسابقه آنجا را ترک کردم. من به حرف های مردی که با من صحبت می کرد گوش نمی دادم. من هرگز قبلا او را ندیده بودم، در حقیقت تا به امروز هنوز نمی دانم او کیست.

تنها دلیلی که در شطرنج آزمایش دوپینگ به عمل می آید اینست که فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) از اواخر 1990 سعی داشته است که شطرنج را در برنامه المپیک بگنجاند و این مستلزم قبول قوانین کمیته بین المللی المپیک (IOC) است.

اما عده ای از شطرنجبازان موافق این ایده نیستند. برای مثال رابرت هوبنر که زمانی در رده سوم رده بندی جهانی قرار داشت، یکبار در اعتراض به انجام تست دوپینگ از بازی کردن در تیم ملی آلمان امتناع ورزید. زیرا او معتقد است شطرنج ورزش نیست بلکه در "حوزه دارایی های فرهنگی" قرار دارد. او معتقد است تست دوپینگ نمایش قدرت تشریفات اداری و محروم کردن آزادی ها و مسئولیت های مرزی است. آزمایشات دوپینگ در برنامه سال آینده لیگ شطرنج آلمان گنجانده خواهد شد و هوبنر اعلام کرده در این صورت فورا تغییر رویه خواهد داد.

فیده سه ماه فرصت خواهد داشت تا در مورد اجازه بازی ایوانچوک در آینده تصمیم بگیرد، شورای پزشکی که به شدت مایل است با این موضوع با ملایمت برخورد شود. قبلا در آئین نامه خود موارد برخورد را ذکر کرده است و در ماده 6 این آئین نامه در بند یک تأکید شده است که اگر بازیکن بتواند ثابت کند که گناهکار نیست یا سهوا دچار آلودگی شده است، تبرئه خواهد شد و اگر ثابت شود که سیاره ایوانچوک فقط در مدار خودش چرخیده است مسلما به نفع این بازیکن اوکراینی خواهد بود.

"هانس جوشین هوفستد" از اعضای کمیته پزشکی اعلام کرده است که مسلما ایوانچوک محکوم نخواهد شد اما با او صحبتی "شفاف" خواهد داشت.

تهيه و تنظيم : كيومرث عشقي

منبع : صفحه شطرنج