چرا تاراش قهرمان شطرنج جهان نشد؟

شطرنج مانند عشق و موسیقی این توانایی را دارد که تسلی بخش روح انسان ها باشد.

دکتر زیگبرت تاراش
 

جمله زیبایی که استاد موسویان از استاد "زیگبرت تاراش" در بخش اخبار کوتاه و به عنوان «یادداشت روز» درج نمود، بنده را بر آن داشت که اطلاعات بیشتری راجع به این شطرنج باز برجسته آلمانی منتشر کنم.

دکتر زیگبرت تاراش

دکتر زیگبرت یا شاید صحیح تر "سیگبرت تاراش" [1934-1862] شطرنج باز، پزشک و نویسنده برجسته آلمانی بود. «دفاع تاراش» که از گشایش‌ های معروف شطرنج است، گشایش مورد علاقهٔ تاراش در برابر «گامبی وزیر» بود. وی همچنین در گشایش های دیگری همچون «دفاع فرانسوی» و «بازی اسپانیایی» و ... دارای واریانت هایی به نام خود است. همچنین از آن جا که "ویلهلم اشتاینتیس" اولین قهرمان شطرنج جهان در زمان حیاتش فرصت کافی نیافت که نظریاتش را آن طور که باید بسط دهد، این تاراش بود که در کتاب هایی اقدام به جمع بندی و شناساندن نظریات اشتاینتیس "پایه گذار مکتب شطرنج کلاسیک" (که البته در آن موقع مکتبی مدرن محسوب می شد) نمود. با توجه به همین کتاب های ارزشمند تاراش و به پاس خدمات ماندگارش وی به لقب «معلم آلمان» مفتخر گردیده است. نکته جالب دیگری راجع به تاراش وجود دارد و آن اینست که وی در سال 1909 [یک سال پس از باخت در رویارویی قهرمانی جهان] از یهودیت به مسیحیت گروید.

اما چه شد که تاراش قهرمان شطرنج جهان نشد؟

تاراش علی رغم این که در رویارویی اش در برابر "ویلهلم اشتاینیتس" قهرمان وقت شطرنج جهان با سه برد و یک تساوی (بدون باخت!) به پیروزی قاطعی رسیده بود نتوانست در رویارویی (سال 1892) بر سر قهرمانی جهان با وی دیدار کند چرا که درگیر گذراندن آخرین مراحل تحصیلاتش در رشته پزشکی بود. البته او که در اوج آمادگی بود و شایستگی کسب عنوان قهرمانی جهان را داشت، در سال های بعد بارها تقاضای رقابت با قهرمان شطرنج جهان را نمود که هربار "امانوئل لاسکر" قهرمان وقت جهان که از سال 1894 به این عنوان دست یافته بود، به نوعی از آن طفره می رفت. این طفره رفتن یا از بیم باخت به تاراش بسیار آماده بود و یا به خاطر خصومت شخصی که بین دو بازیکن به وجود آمده بود. ظاهراً لاسکر دو سال قبل از این که قهرمان جهان شود به تاراش پیشنهاد رویارویی داده بود اما تاراش در جواب گفته بود که لاسکر اول باید در مسابقات معتبری قهرمان شود و بعد بیاید با من رقابت کند. شاید خود تاراش هم آن زمان نمی دانست که این پاسخ طعنه آمیز، روابطش با لاسکر را تا پایان عمر، تیره و تار خواهد کرد و حسابی به دردسرش خواهد انداخت ...

راجع به طفره رفتن های قهرمانان شطرنج جهان نیز [که اغلب هم بر سر مسائل مالی بود] کاری نمی شد کرد چرا که در آن زمان فدراسیون بین المللی شطرنج وجود نداشت و اغلب قهرمانان جهان برای برگزاری رویارویی مجدد بسیار سلیقه ای و گاهاً خودخواهانه رفتار می کردند یا مانند دکتر لاسکر، تلافی جویانه!

1908، عجیب ترین رویارویی قهرمانی جهان!

لاسکر به طفره رفتن [اغلب بر سر مسائل مالی] ادامه داد تا اینکه تاراش رفته رفته از آمادگی مطلوب به دور شد و سرانجام در سال 1908، رویارویی با وی را البته با شروطی عجیب پذیرفت. در این رویارویی که شاید بتوان از آن خصمانه ترین رویارویی شطرنج قهرمانی جهان یاد کرد روابط دو بازیکن به علت اتفاقات سال های اخیر و از همه مهم تر شروط عجیب لاسکر، بسیار شکراب بود به طوری که تاراش در این رویارویی به هیچ عنوان با لاسکر دست نداد و خطاب به او گفت: "من تنها سه کلمه با شما حرف دارم: کیش | و | مات!"

مسابقات شطرنج قهرمانی جهان در سال 1908 در دو اتاق جداگانه برگزار گردید!

در رویارویی قهرمانی جهانی که بین تاراش و لاسکر برگزار شد، دو بازیکن هیچ گاه پشت یک میز ننشستند!!!  [برای همین است که هیچ تصویر دونفره ای از این رویارویی یافت نمی شود]  چرا که "لاسکر" که در مسائل روانی در حد یک روانشناس توانا بود، در آن به نوعی جنگ های روانی به راه انداخت و [درست یا غلط] ادعا کرد که "تاراش" از قدرت هیپنوتیزم برخوردار است و به این ترتیب رویارویی قهرمانی شطرنج جهان در سال 1908 در دو اتاق مجزا برگزار شد و داوران حرکات را به صفحه های بازیکنان منتقل می کردند!!

نتیجه پایانی این رویارویی هم با پیروزی و دفاع قاطعانه لاسکر از عنوانش همراه بود. لاسکر بسیار سریع تر از آنچه انتظار می رفت در همان پنج دیدار اول با نتیجه 4 بر 1 پیش افتاد و در مجموع 16 دیدار با نتیجه 10.5 بر 5.5 به پیروز شد. لاسکر در رکوردی دست نخورده، برای 27 سال قهرمان بلامنازع شطرنج جهان باقی ماند.