ابوالقاسم نجیب : ماجرای پوئن شکنی استراحت

ماجرای پوئن شکنی استراحت
داور بین المللی ابوالقاسم نجیب

صرف نظر از اینکه هر داور قلباً میل دارد در هنگام مسابقه قضاوت صحیحی اعمال کند، همیشه در امر داوری تلاشم بر این بوده است که درباره هر موضوع و مشکل داوری کشف حقیقت کنم.

معمولاً در طول یا بعد از پایان مسابقه، موضوعات پیش آمده را با داوران با تجربه در میان می گذارم. جدا از اینکه مسابقه بین چه کسانی انجام گرفته، استاد بزرگ یا آماتور، بزرگسال یا نوباوه. 

دوستان داورم شاهدند که معمولاً موضوعاتی که را در مسابقات داخلی یا خارجی رخ می دهد با آنها مطرح می کنم تا آنها نیز در جریان وقایع قرار گیرند. اغلب به سایتی که توسط "گورت گیسن" رئیس کمیته قوانین فدراسیون جهانی شطرنج اداره می شود سر می زنم و موضوعات داوری مختلفی که در آن طرح می شود را دنبال می کنم و یک نسخه از آن را به صورت کپی جمع آوری می کنم.

در اوایل دوران داوری ام همیشه قضاوت و کارهای داوران با تجربه را دنبال می کردم. یکی از الگوهای همیشگی ام استاد حسینقلی سالور، داور ارزنده، مجرب و پیشکسوت و پیر شطرنج بوده و هست. در صحبت ها و پیگیری داوری استاد سالور متوجه شدم که استاد در امر تفسیر قوانین، ذهنی جستجوگر و فیلسوفانه ای دارد. و تمام سعی و تلاشش این است که قوانین را دقیق فهمیده و به طرف مقابل انتقال دهد. از طرف دیگر صبوری، داشتن گوش شنوا و شنیدن اختلاف نظری که احتمالاً بین دو بازیکن در هر مسابقه رخ می دهد و عجله نکردن در امر قضاوت، از طرف استاد سالور برایم جالب توجه و الگوی منحصر به فردی بوده و هست.

استاد حسینقلی سالور داور پیشکسوت و ارزنده شطرنج کشور

یکی دیگر از افرادی که سخت کوشی و تلاش وافرش در امر داوری برایم جالب توجه بود قهرمان سابق ایران، استاد فیده و داور بین المللی اسماعیل صفرزاده است. بارها شاهد بودم که وی پس از قرعه کشی مسابقات، ساعت ها قرعه کشی مسابقه را با برگه های سوئیس دستی که خود تهیه کرده بود کنترل می کرد. این موضوع هم برایم جالب بود و هم نکات مهمی از مقررات قرعه کشی را در اوایل کار داوری ام برای من به ارمغان آورد.

در یکی از مسابقات زون آسیا که در هتل کوثر تهران برگزار شد، من به همراه تیم بولتن در تمام مدت مسابقه تا نیمه های شب در کار تهیه بولتن مسابقه و آماده سازی آن برای دور بعد مشغول بودم. آقای صفرزاده نیز یکی از داوران آن مسابقه بود. وی نیز به همراه ما تا نیمه های شب حتی تا نزدیکی صبح، قرعه کشی مسابقات را کنترل می کرد.

غرض از بیان این خاطره ها این است که به داوران جوان توصیه کنم که اگر می خواهند در امر داوری تجربه کسب کنند اولاً حتماً به قوانین مسلط باشند، ثانیاً از موضوعات و مشکلاتی که در هر مسابقه در خصوص امر قضاوت پیش می آیند، به سادگی نگذرند و آن ها را با داوران با تجربه در میان بگذارند تا علاوه بر یادگیری و کشف حقیقت در مسابقات آتی از آن ها استفاده کرده تا قضاوت صحیح اعمال شود.

در مسابقات قهرمانی رده های سنی دختران 8 تا 12 سال کشور که در شهرستان رشت از تاریخ 5 لغایت 11 فروردین ماه 1389 برگزار شد به عنوان ناظر فدراسیون حضور داشتم.

معمولاً به طور عادت در پایان مسابقات به طور موردی پوئن شکنی بازیکنان را دستی محاسبه می کنم تا صحت و درستی کار کامپیوتر را کنترل کنم. این موضوع بیشتر اوقات باعث تعجب داوران، حتی داوران با تجربه می شود.

جدول مذکور با 153 نفر بسته شد. اما 140 نفر در پشت میزها حاضر شدند. از این رو در رده 10 سال جدول با 51 نفر بسته شد و 6 نفر غایب بوده و یک بازیکن نیز پس از باخت در دور اول در دور بعدی حاضر نشد.

به این دلیل رده 10 سال را انتخاب کردم که حریف کیانا عرب در دور اول غیبت داشت و کیانا عرب در پایان مسابقات با 7 امتیاز به تنهایی سوم شد و با کسی هم امتیاز نشد تا کارش به پوئن شکنی کشیده شود. اما چون در دور اول حریفش حاضر نبود به مثابه استراحت تلقی می شود. برای خوانندگان جالب خواهد بود که بدانند پوئن شکنی بوخ  هولز نامبرده چگونه محاسبه می شود.

طبق مقررات مسابقه اولین پوئن شکنی بوخ هولز قطع شده یک است. در پوئن شکنی بوخ هولز کل امتیازات حریفان، در پایان مسابقه برای بازیکن منظور می شود. برد، باخت، مساوی هیچگونه تاثیری ندارد. اولین سوال مطرح این است که بازیکنی که استراحت دارد امتیاز نهایی آن دور که باید در پوئن شکنی منظور شود چگونه محاسبه می شود.

طبق مقررات پوئن شکنی اگر هر بازیکن که در طول مسابقه یک استراحت کسب می کند، امتیاز نهایی حریف مجازی آن دور که اصطلاحاً Bye   نامیده می شود هم امتیازخود آن بازیکن است که در پایان مسابقات به دست می آورد.

از این رو امتیاز دور اول کسب شده کیانا عرب برای جمع نهایی پوئن شکنی 7 است.

بر اساس رنکینگ نهایی مسابقه که در ذیل آمده است شماره حریفان کیانا عرب و امتیاز آنها را محاسبه می کنیم.

چون اولین پوئن شکنی بوخ هولز قطع شده یک است، پس کمترین امتیاز حریف را که 4 است از 57 کسر می کنیم و به عدد 53 می رسیم. اما اگر به چمع پوئن شکنی بازیکن دقت کنید. می بینیم که عدد 52.5 برای بازیکن محاسبه شده است. این به این دلیل است که امتیاز بازیکن در دوری که استراحت داشته است 7 است اما طبق مقررات پوئن شکنی، بازی انجام نشده برای خود بازیکن نیم امتیاز محسوب خواهد شد و نه یک امتیاز. از این رو امتیاز محاسبه شده در دور استراحت برای همان بازیکن 6.5 امتیاز خواهد بود نه 7. بنابراین نیم امتیاز نیز از 53 کسر می شود و به عدد  52.5 می رسیم.

به طور  هدفمند پوئن شکنی بازیکن شانزدهم جدول رده بندی آوین آزادگان را نیز محاسبه می کنیم که در پایان مسابقات 5 امتیاز کسب کرد. حریف او نیز در اولین دور مسابقه حاضر نشد و این بازیکن در حقیقت با استراحت بازی ها را آغاز کرد.

همانند مثال اول امتیاز دور استراحت 5 است اما برای محاسبه پوئن شکنی 4.5 محاسبه می شود. اما دو تن از حریفان نامبرده که شماره 27 و 18 می باشند در دورهای سوم و چهارم با آنها بازی انجام گرفته است در بازی خود یک استراحت داشته اند که از امتیاز آن ها برای محاسبه پوئن شکنی نیم امتیاز کسر می شود. از این رو به خاطر پوئن شکنی بوخ هولز قطع شده یک، کمترین امتیاز کسر خواهد شد.

پوئن شکنی نامبرده عدد 39 می باشد.
ا

استاد نجیب به همراه شاگردان سابق خود در مراسم اختتامیه قهرمانی کشور 88
ایشان مربی درجه یک فدراسیون شطرنج نیز می باشند