ادامه مقاله - کاربرد شطرنج در مسایل نظامی

تحقیقات محققین سوئدی و استرالیایی

«شطرنج برای چه چیز خوب است؟»

این عنوان مقاله Emma Young بود که در چهارم مارس سال 2004 در روزنامه گاردین چاپ شد. محققین سوئدی و استرالیایی معتقدند يادگيري شطرنج برای جنگ خوب است زیرا به فهم بهتر شرایط جنگ کمک می کند. در زیر بررسی هایی که بر روی این مقاله انجام شده آمده تا بتوان از طریق آن اهداف، متدها و نتایج تحقیقات محققین سوئدی و استرالیایی را درک نمود.

شطرنج از گذشته و به طور تاریخی همواره برای ارائه ی تاکتیک های جنگی و ابداع استراتژی های جدید استفاده می شد. گروه هایی در دانشکده ملی دفاع سوئد و نیز در سازمان علوم و تکنولوژی دفاع استرالیا بر روی استفاده از شطرنج در رسیدن به موفقیت های نظامی بیشتر مطالعه می کنند.در سوئد محققان از بازیکنان واقعی استفاده می کنند. در استرالیا یک تیم دهها هزار بازی مجازی را اجرا می کنند و پیغام های روشنی را برای اسپانسرهای نظامیشان می فرستند.

در ظاهر بازی بدون خونریزی شطرنج که با تکنولوژی کمی انجام می شود ممکن است شباهت های کمی به جنگ های دنیای مدرن داشته باشد. اما Jan Kuylenstierna یکی از محققان سوئدی معتقد است که شطرنج بسیاری از جنبه های جنگ واقعی را بازسازی می کند.

یکی از تفاوت های بزرگ میان شطرنج و جنگ این است که شطرنج حاوی آنچه که در مسائل نظامی "عدم قطعیت اطلاعات" نامیده می شود نیست. برخلاف یک فرمانده نظامی که ممکن است اطلاعات دقیقی در مورد تجهیزات و موقعیت دشمنان نداشته باشد، یک بازیکن شطرنج همواره اطلاعات کافی در مورد مهره های حریف و حرکات آنها را دارد. به همین دلیل Kuylenstierna و همکارانش از بازیکنان می خواستند تا بر روی دو تخته جدا و با قرار دادن یک جدار غیر شفاف بینشان، به رقابت بپردازند. یک راهنما همواره حرکات یک بازیکن را به دیگری اطلاع می داد که این اطلاع رسانی همیشه در همان لحظه صورت نمی گرفت.مثلا در یکی از این مدلها بازیکن از دو حرکت آخر حریفش خبر نداشت.

اما متخصصان چه نظری داشتند؟ به عنوان مثال Peter Nicholson استرالیایی معتقد بود یکی از کلیدهای موفقیت در مسائل نظامی تمپوی سریع است و این چیزی است که همه فرماندهان به طور غریزی انجام می دهند. ناپلئون در جنگ جهانی و Mongols  مثال های او بودند که حرکت سریع نیروهای کم آنها به کلی نیروهای حریف را که از آن ها بیشتر بودند از کار انداخت.

Sun Tzu نویسنده کتاب "هنر جنگ" معتقد بود "یک حمله ممکن است فاقد ابتکار خاصی باشد اما باید با سرعتی فوق طبیعی بر روی دشمن انجام گیرد."

Nicholson به تحقیقات مربوط به شطرنج به عنوان یکی از تجهیزات اسلحه خانه اهمیت می داد که می تواند برای ایجاد، تست کردن و ارزیابی استراتژی های نظامی به کار رود.وی معتقد بود که این تحقیقات یک اکسیر نیستند بلکه یکی از متدهایی هستند که هر کدام ارزش خود را دارا می باشند.

Kuylenstierna  معتقد بود که دیدگاههای استرالیایی و سوئدی در تحلیل بازی ها هر کدام قدرت خودشان را دارند. در حالی که استرالیایی ها به هزاران بازی می پردازند، سوئدی ها به افراد واقعی نگاه می کنند. اما برای نوشتن یک نرم افزار عامل هوشمند برای انجام بازی شطرنج گروه Scholz تکنیک هایی را از حوزه جدیدی از ریاضیات با عنوان برنامه نویسی پویای عصبی، مد نظر قرار دادند. این دیدگاه به عامل این امکان را می داد که در حین بازی کردن،به یادگیری هم بپردازد و این مسئله باعث می شد تا رفتار عامل هرچه بیشتر به انسان شبیه باشد.

Scholz و همکارانش با استفاده از تکنیک های ریاضیات نوین و پیاده سازی بازی شطرنج، موفق شدند که بازی های جنگی پیشرفته را که برای آموزش های نظامی استفاده می شود ،پیاده سازی نمایند. در اکثر بازی های جنگی که امروزه وجود دارد فقدان کاربرد صحیح هوش مصنوعی دیده می شود. اما امید آن می رود که با استفاده بیشتر از این دانش بازی های پیشرفته تری ساخته شوند تا هم برای آموزش و هم برای تعیین استراتژی برای جنگ های واقعی کاربرد بیشتری داشته باشند. یکی از مهم ترین پیشرفت هایی که نسبت به شبیه سازی شطرنج انجام شده، مجاز بودن حرکات همزمان می باشد، همانند آنچه که در جنگ های واقعی اتفاق میافتد.

با نگاهی کلی به آنچه که در داستانهایی که مربوط به گذشتگان بوده، آمده می توان نتیجه گرفت که گذشتگان نیز بازی شطرنج را با جنگ قیاس می کردند و گاه از آن برای مدل کردن استراتژی هایشان استفاده می نمودند.

در همین رابطه Colin Crouch در روزنامه گاردین می نویسد: "من نمی خواهم از تجارت بی رحمانه جنگ چشم پوشی کنم اما معتقدم كه شطرنج چيزهاي زيادي براي ياد دادن به استراتژيست هاي نظامي دارد. "

حالا با مروری که در بالا در مورد ارتباط بین جنگ و شطرنج انجام شد می خواهیم نظراتمان را در این مورد خلاصه نماییم. همانطور که بازیکنان شطرنج معتقدند که باید قادر باشیم همه آنچه که روی صفحه شطرنج هست را کامل ببینیم، در میدان جنگ نیز باید همین طور باشد. اما مادامی که ما نتوانیم به طور واضح ببینیم و یا نقشه های حریف را بدانیم نخواهیم توانست، گام مناسبی در صفحه شطرنج برداریم. در مورد جنگ هم به همین منوال است. برنامه ریزی دقیق، عقلانیت، شجاعت (نه بلوف زدن)، ملاحظات مهم و شناختن لحظات مهم برای تصمیم گیری بسیار حیاتی هستند. بازیکنان باید مهارت های پیشگام بودن، شجاعت، پایداری، انعطاف پذیری و مهم تر از همه قابلیت شناخت نقشه های حریف را دادا باشند. در واقع دردناک ترین اشتباه، ناچیز شمردن نقشه ها و امکانات و یا خود دشمن است. این مهارت ها می توانند در شطرنج آموخته شوند سپس در ارتباط با جنگ به کار برده شوند.

قیاس در آموزش

توسعه مهارت ها: تحقیقات و یافته های علمی

 Peter Hardicsayمحقق مجارستانی که در مورد این موضوع تحقیق کرده است، استاد بین المللی و دانشجوی دکترای دانشکده علوم فیزیکی و ورزشی دانشگاه Semmelweis در بوداپست می باشد. پایان نامه ی او برای دریافت مدرک PHD که خلاصه ای از تحقیق او بود، در 21 سپتامبر سال 2005 آماده شد.یکی از فرضیه های او در نسخه ابتدایی این پایان نامه این بود " شطرنج این امکان را برای افراد در رده های مختلف سنی به وجود می آورد تا منطق مسائل را درک کنند و تصمیمات قاطعی برای آنها بگیرند در نتیجه شطرنج ابزار بسیار مهمی در آموزش به حساب می آید و پس از ماهر شدن در آن هم ،ابزار مهمی برای توسعه مهارتها محسوب می گردد. وی همچنین معتقد بود "شطرنج قدرت تمرکز کافی، نظم و عزم راسخ برای تصمیم گیری را به انسان می آموزد." دکتر Janos Hankiss، معاون فرهنگی وزارت علوم و تحصیلات مجارستان هم معتقد است: "شطرنج قادر است قدرت ذهن را افزایش دهد و از طریق ایجاد نظم و قاعده، شخصیت انسان را نیز ارتقا دهد."

یکی دیگر از یافته های Hardicsay با عنوان "چرا یک بازیکن شطرنج متفاوت می اندیشد؟" به بررسی تاثیر شطرنج در توسعه مهارت ها می پردازد. در این کار Hardicsay سوالات زیادی را بررسی کرده که از آن میان، به آنهایی که از نقطه نظر این مقاله مهم است، اشاره می نماییم. بطور مثال: تئوری استراتژیک بازی، یافته های تحقیقات بین المللی در زمینه ارتقا مهارت ها از طریق شطرنج، استفاده از تفکر مبتنی بر شطرنج در سیستم های تصمیم گیری و تاثیر شطرنج در ارتقا شخصیت.

لیست توانایی هایی که از طریق شطرنج می توان آنها را توسعه داد، از دیدگاه Hardicsay در زیر آمده است :

-  قدرت اراده
(توانایی پذیرفتن شکست، درس گرفتن از آن و آماده شدن برای انجام یک کار جدید)
-  قدرت تمرکز حواس به مدت طولانی و تقسیم کردن توجه به مسائل مختلف
-  ارتقا قدرت حافظه
-  توانایی فکر کردن، قضاوت و نتیجه گیری
-  قدرت ساختن و بازسازی تصورات، برنامه ریزی، خلاقیت و توانایی فکر کردن
-  قدرت تفکر سیستماتیک
-  تامل
-  ارزیابی موقعیت

در ارتباط با تاثیرات شطرنج در ارتقای شخصیت جالب است جملاتی از دکتر Ervin Nagy، روانشناس و استاد بین المللی شطرنج را نقل کنیم: در کنار سایر مهارت های بازیکنان شطرنج، شخصیت کامل یک بازیکن نیز از نحوه بازی او آشکار می شود. به نظر من "قدرت یک بازیکن شطرنج در توانایی تفکر سه بعدی اوست." این طور به نظر می رسد که شخصیت دانشجویان و دانش آموزان هم می تواند از طریق آموزش شطرنج ارتقا یابد. در واقع شطرنج از سویی در شکل گیری شخصیت موثر است و از سویی دیگر در ارزیابی آن. بنابراین در کنار توسعه مهارت ها از طریق شطرنج، ارتقا شخصیتی نیز می تواند بحث جالبی باشد که روی آن تحقیق انجام گیرد. ما معتقدیم که معرفی شطرنج به عنوان یک مبحث درسی برای دانشجویانی که در دانشکده های افسری آموزش نظامی می بینند، می تواند در توسعه مهارت های شخصیتی آنها مفید باشد. متدهایی که در این راه باید استفاده شوند مسائلی هستند که باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرند.

 

دیگر تحقیقات انجام شده:

تالیفات بنجامین فرانکلین

بنجامین فرانکلین در اثرش با عنوان "معنویات شطرنج" (1779) اظهار می کند: بازی شطرنج صرفا یک سرگرمی نیست. بسیاری از توانایی های با ارزش ذهن که در طول زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرد باید از طریق این بازی بدست بیاید یا تقویت گردد. فرانکلین به سه فایده شطرنج اشاره می کند: دوراندیشی، احتیاط و توجه.

بنجامین فرانکلین (سمت چپ) راجع به شطرنج گفته است:
«این بازی به من احتیاط، ابتکار و قدرت آموخت و ثابت کرد که هیچ گاه نباید ناامید شد»
راجع به بنجامین فرانکلین        میز شطرنج معروف فرانکلین

دوراندیشی که به آینده مربوط می شود در واقع توجه به سلسله اتفاقاتی است که بعد از انجام یک حرکت در بازی، برای یک بازیکن پیش می آید."اگر من این مهره را حرکت بدهم ،برتری موقعیت جدیدم چه خواهد بود؟ حریفم در مقابل این حرکت چه کاری برای ضربه زدن به من انجام خواهد داد؟چه حرکات دیگری در پشتیبانی از این حرکتم و برای دفاع از خود در مقابل حملات حریف باید انجام دهم؟

احتیاط، که به بررسی کردن کل صفحه شطرنج و حرکات، ارتباط بین مهره های مختلف در موقعیت های متفاوت، خطراتی که در آن موقعیت ها می توانند تهدید کننده باشند، اینکه چگونه مهره ها می توانند یکدیگر را کمک کنند، اگر حریف این حرکت یا حرکتی دیگر را انجام دهد چه پیش خواهد آمد و این که چگونه می توان با این مهره یا دیگری به حریف حمله کرد، می پردازد.

توجه و دقت، یعنی حرکات خود را خیلی با عجله انجام ندهیم. در زندگی عادی و مخصوصا در جنگ هم اگر حرکات خود را با شتاب زدگی و بی احتیاط انجام دهیم نباید از دشمن انتظار داشته باشیم تا ملاحظه این حرکات ما را بکند بلکه باید خودمان تاوان این شتاب زدگی را پس بدهیم.

دیدگاه فرانکلین در بازی بر روی شجاعت و پیروزی استوار است: بازی پر از وقایع مختلف است، فرصتهایی که در آن وجود دارد می تواند باعث ایجاد فراز و نشیب های مختلفی گردد و یک نفر نیز ممکن است پس از تفکر راهی برای نجات خود از یک مشکل دشوار پیدا نماید و تشویق شود تا رقابت را تا پایان ادامه دهد به این امید که یا با مهارت های خودش بازی را ببرد یا در اثر سهل انگاری حریف.

در آخر هم فرانکلین به نکاتی که ما می توانیم از شطرنج بیاموزیم اشاره می کند: و در آخر ما از شطرنج می آموزیم که با مشاهده یک وضعیت بد در زندگی شجاعت خود را از دست ندهیم و امید یک تغییر دلخواه را داشته باشیم تا بتوانیم با تکیه بر آن به جستجو میان منابعی که برای موفقیت در اختیار داریم بپردازیم.

سایر مطالعات

در این بخش یک بررسی کلی بر روی کاربرد و تاثیرات شطرنج با توجه به مطالعات دکتر Robert Ferguson انجام می دهیم. در ادامه بخش هایی از آثار وی را نقل می کنیم:

تحقیقات انجام گرفته توسط دکتر Albert Frank در سال 1974 بر روی 92 شطرنج باز در رده سنی 16-18  سال نشان از توانایی های ریاضیاتی و مدیریتی قوی در آنها نسبت به افراد غیر شطرنج باز داشت. نکته قابل توجه این بود که این تحقیقات مستقل از سطح توانایی این بازیکنان در شطرنج صورت گرفته بود.

بر اساس تحقیقات انجام گرفته توسط دکتر Yee Wang در چین در میان دانشجویان شطرنج باز پیشرفت 15 درصدی در زمینه علوم و ریاضیات دیده می شد.

در کنار این دو مثال فرگوسن نتایجی از تحقیقات مشابه در بلژیک، ونزوئلا، پنسیلوانیا،تگزاس و نیوجرسی ارائه می دهد. در نیوجرسی افزایش تعداد افرادی که تمایل به یادگیری شطرنج پیدا کرده بودن قابل ملاحظه بود که یکی از نتایج جالب این تحقیقات بود.

در چهلمین کنگره جهانی شطرنج در سال 1969 دکتر Hans Klaus رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه برلین نظر خود را در مورد تحصیلات در زمینه شطرنج این گونه بیان کرد: شطرنج به هر انسانی کمک می کند تا مهارتهای فکر کردن را استادانه بیاموزد.

همه افراد ترجیح می دهند تا مسئله ای را در حین بازی کردن بیاموزند به جای اینکه آن را به صورت رسمی بیاموزند.

در این جا جالب است که به عناوین برخی مقالات در مورد فواید شطرنج در تحصیلات که در کلکسیون کانادایی ها آمده است اشاره کنیم: شطرنج در تحقیقات و تحصیلات، شطرنج کارآیی تحصیلات دانشگاهی را افزایش می دهد، اهمیت شطرنج در کلاس، توسعه تفکر بحرانی و خلاق از طریق شطرنج، توسعه قدرت حافظه و استدلال، شطرنج و استعداد، نقش شطرنج در تحصیلات مدرن، شطرنج به عنوان ابزار اساسی آموزش.

و یک جمله جالب از قهرمان سابق شطرنج امانوئل لاسکر: "یک دانشجو با تفکر مناسب در طی چند ساعت درس خواندن می تواند چیزهای زیادی بیاموزد که با سال ها سعی و خطا یه صورت نا آموخته نمی تواند آنها را بیاموزد."

متدهای تحقیق و جهات دیگر تحقیقات:

در طی دوران آماده سازی این مقاله ما استفاده کمی از مقالات و مجلات چاپی یا کتاب ها کردیم. تحقیق ما عمدتاً از روی اینترنت انجام گرفت. برای انجام تحقیق دقیق تر با کمک ماشین جستجوی گوگل سعی کردیم کلمات و عبارات مرتبط را برای تحقیق انتخاب کنیم که برخی از آنها عبارتند از:

"تحصیلات شطرنج"، " تحصیلات نظامی شطرنج"، "شطرنج آموزش نظامی"، "شطرنج جنگ"، "شطرنج  بازی جنگی"، "شطرنج  نظامی"

ممکن است که کلمات بهتری برای جستجو هم وجود داشته باشند که با استفاده از آن ها منابع بیشتری به دست بیاید. همچنین بسیار جالب خواهد بود اگر بتوان نمونه هایی از آموزشهای مربوط به شطرنج را در موسسات آموزش نظامی پیدا کرد. یکی از ابعا دیگر تحقیق می تواند یافتن صفحات سایت دانشگاههایی باشد که دروس مربوط به شطرنج را ارائه می نمایند. (به طور مثال دانشگاه تگزاس در دالاس). همچنین مطالعه سایت فدراسیون جهانی شطرنج به خصوص قسمت هایی از آن که به تحصیلات در زمینه شطرنج اختصاص دارد، می تواند مفید می باشد.
ا

خلاصه و پیشنهادات

در این مقاله تلاش کردیم تا به ارتباطی که به طور حتم میان شطرنج و هدایت جنگ وجود دارد بپردازیم و نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده را نیز بیان کردیم. همچنین نقش شطرنج در ارتقا سطح مهارت ها و شخصیت را مطرح نمودیم. در زیر پیشنهادات ما برای زمینه هایی که در آنها تحقیقات بیشترمی تواند انجام گیرد، آمده است:

-  تحقیقات بیشتر در مورد موضوع همین مقاله یعنی ارتباط میان شطرنج و هدایت جنگ در مطالعات انجام شده توسط محققان مجارستانی و دیگر کشورها

-  چگونه پایگاه دانش مربوط به بازی های شطرنج می تواند در آموزش افسران نظامی استفاده گردد، در دو مقطع لیسانس و فوق لیسانس

-  آیا برنامه های کامپیوتری امروزه که در سطح استاد بزرگهای شطرنج نوشته شده اند می توانند به گونه ای به کار برده شوند که الگوریتمی جهت آموزش و هدایت جنگ به کمک کامپیوترها ارائه نمایند؟

-  کاربرد شطرنج در توسعه سطح مهارت ها، شخصیت و قدرت تصمیم گیری چگونه می تواند در آموزش افسران نظامی هم به کار برده شود، در دو مقطع لیسانس و فوق لیسانس

-  شطرنج باید چگونه و با چه محتوایی در سایر دانشگاه های مجارستان به غیر از دانشگاه Zrinyi Miklos هم تدریس شود؟

-  به کار بردن امکانات رقابتی EU با هدف نوشتن کتاب های درسی، آماده ساختن مواد مطالعاتی و ایجاد آزمایشگاه های تحقیقاتی و آموزشی

-  معرفی کردن یک واحد درسی با عنوان: شطرنج، هدایت جنگ و توسعه مهارت ها

-  استفاده از مقالات و مجلات جهانی و کنفرانس های بین المللی در جهت دستیابی به اهداف تحقیقاتی که در بالا ذکر شد.

-  جذب دانشجویان دکترا و آغاز کردن عناوین تحقیقاتی برای PHD